Kolbay, Sevda Duygu2025-02-092025-02-0920232667-681810.55004/tykhe.1264472https://hdl.handle.net/11501/1863https://doi.org/10.55004/tykhe.1264472Biçim, uygarlık tarihinin her döneminde, nesnenin maddesel içeriğini üretmenin ötesinde, toplumlara ait varoluş değerlerinin aktarımı için yegâne araç olmuştur. Tarihin devingen işleyiş sürecinde her bir yeni sosyal-kültürel, toplumsal, ideolojik ve teknolojik gelişme önceki dönemlere ait biçim olasılıklarını tamamlar ve/veya değiştirir. Anadolu coğrafyasında, toplumsallığın yapısal tezahürleri Türk ulusal kimliğinin baskın izlerini taşımaktadır. Bu çalışmada, nesnenin yapısallığının özündeki imgesel referanslarla bütünleştirildiğinde okunaklı olabileceği argümanı üzerinden, Türk anıtlarında biçim ile tanımlanmış olan bağlamsal karşılığı araştırmak hedeflenmektedir. Bu amaçla, yazınsal ve görsel kaynaklardan toplanan verilerin tümel düzen içinde yorumlanıp, ortaya çıkan örüntüler üzerinden çeşitliliğinin irdelenmesine dayalı nitel bir çalışma yöntemi izlenmiştir. İçerik, Selçuklu, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti Dönemi anıtlarının meydana getirdiği çeşitlilik özelinde ele alınmıştır. Çalışmada, dizge aktarımı kronolojik olarak gelişim gösterse de Anadolu-Türk kimliğini yansıtan biçim özelliklerinin belirginleştiği veya kırılmalara uğradığı inşa edimleri, yanıtların arayışında geniş bir söz alanı oluşturmaktadır. Anlamı taşıyan ifade değerinin tasarlanarak veya zamanla çağrışımsal olarak ortaya çıkışındaki ontolojik çeşitlilik, Türk mimari eserleri ve Türk sanat yapıtları başlıkları altında toplanmıştır. Türk mimarisinde, yapısal öğelerin düzeni ve çeşitliliği ile inşa edimi biçimin kökenlerine dair referanslar içermektedir. Türk sanatında ise, anlam aktarımının biçimsel araçları, bezeme ve bağımsız plastik öğeler ile farklı anlamsal karşılıkları yakalamaktadır. Bu başlıklardan elde edilen çıkarımlar doğrultusunda ortaya çıkan kuram ve bulgular, biçim ile taşınan koşut değerlere dayalı örtük bilgi üzerinden kuramın dönüşümünde etkili önemli tartışma alanlarını görünür kılmaktadır.Form has been the tool for the transfer of existence values of societies, beyond producing the material content of the object in every period of civilization history. In the continuity of history, each new social, cultural, and technological development completes and/or changes the form diversities of the previous periods. Within the borders of Anatolia, the structural aspect of sociality carries the dominant traces of Turkish national identity. This study aims to investigate the correspondence of the context attributed to the work of object with form through the argument that the structural nature of monuments -beyond their constructive connections- can be legible when integrated with the imaginative references. For this purpose, a qualitative study method based on the examination of the diversity of the data collected from literary and visual resources in the universal order and examining the diversity of the patterns has been observed. The content is discussed in the diversity of Seljuk, Ottoman and Republic of Turkey period. In the study, the constructions that reflect the Anatolian-Turkish identity, even though the system has developed chronologically, constitutes a wide field of promise in the search of responses, where the form features that reflect or change. The ontological diversity in the emergence of the expression value of the expression of expression, or over time, was gathered under the headings of Turkish architectural works and Turkish art works. In Turkish architecture, it contains references on the order and diversity of structural elements and the origins of the construction of the construction. In Turkish art, the formal tools of the transmission of meaning, decoration and independent plastic elements capture different semantic equivalents. The resulting findings obtained from these titles underline the important areas in the transformation of the theory through implicit knowledge based on the qualified values carried by form.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessAnıtBiçimBağlamTürk MimarisiTürk SanatıMonumentFormContextTurkish ArchitectureTurkish ArtArticle130141158