Dozimetre kullanan sağlık çalışanlarında iyonize radyasyon güvenliği yeterlilik algısına yönelik ölçek geliştirme

Bu çalışmanın amacı dozimetre kullanan sağlık çalışanların iyonize radyasyon güvenliği yeterlilik algısına yönelik ölçek geliştirmektir. Metodolojik tipteki bu çalışmada araştırma, Nisan 2023 ile Ekim 2023 tarihleri arasında İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi, Altunizade Acıbadem Hastanesi, Ataşehir Medicana Hastanesi ve Kocaeli ilinde Gebze Anadolu Sağlık Merkezi hastanelerinde dozimetre kullanan 507 sağlık çalışanı katılımıyla gerçekleşti. Madde havuzundaki 81 madde, uzman görüşlerinden geçirildikten sonra 40 maddeye indirgenmiştir. Bu 40 maddenin Kapsam Geçerliği Oranı (KGO) 0,778 ve Kapsam Geçerliği İndeksi (KGI) 0,961 olarak belirlenmiştir. Araştırmamızda ölçeğin taslağı için Kaiser Meyer Olkin (KMO) değeri 0,869 olarak tespit edilmiştir. Belirlenen KMO değeri, faktör analizi uygulaması için örneklem büyüklüğünün yeterli olduğunu göstermektedir. Faktör analizi sonuçlarına göre, ölçeğin toplamda 32 maddeden oluştuğu tespit edilmiştir. Ayrıca, bu maddelerin 5 faktörlü bir yapıda düzenlendiği ve toplam varyansın %82'sini açıkladığı belirlendi. Bu durum, ölçeğin çok yönlü bir şekilde radyasyon güvenliği yeterlilik algısını ölçtüğünü göstermektedir. Doğrulayıcı faktör analiz sonuçları, ölçeğin uyum iyiliği indeksi değerlerinin kabul edilebilir seviyelerde olduğunu göstermektedir. Güvenirlik analizi kapsamında, madde-toplam puan korelasyon değerlerinin 0,356 ile 0,925 arasında olduğu saptandı. Ölçek için belirlenen Cronbach Alpha katsayısı 0,97'dur. Test-tekrar test yöntemine göre yapılan Spearman korelasyon analizi sonucunda ve Paired Sample t testi ile testler arasında iç tutarlılığın olduğu hesaplandı ve ölçeğin iç tutarlılığının yüksek olduğunu ve ölçeğin güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, geliştirilen iyonize radyasyon güvenliği yeterlilik algısı ölçeği, dozimetre kullanan sağlık çalışanlarının radyasyonla ilgili bilgi düzeylerini belirleme, eğitim ihtiyaçlarını tespit etme ve güvenlik standartlarına uyumu değerlendirme konularında etkili bir araç olarak öne çıkmaktadır. Bu ölçek, radyasyonla çalışan sağlık profesyonellerinin mesleki gelişimine katkıda bulunarak, güvenli çalışma ortamlarının sürdürülmesine yönelik stratejik planlamalara dayanak sağlamaktadır.

The aim of this study is to develop a scale for the ionizing radiation safety competence perception of healthcare professionals using dosimeters. In this methodological type study, the research was conducted between April 2023 and October 2023 with the participation of 507 healthcare workers using dosimeters in Istanbul Okan University Hospital, Altunizade Acıbadem Hospital, Ataşehir Medicana Hospital and Gebze Anadolu Health Center hospitals in Kocaeli province. 81 items in the item pool were reduced to 40 items after being reviewed by experts. The Content Validity Rate (KVR) of these 40 items was determined as 0.778 and the Content Validity Index (CGI) was determined as 0.961. In our research, the Kaiser Meyer Olkin (KMO) value for the draft of the scale was determined to be 0.869. The determined KMO value shows that the sample size is sufficient for factor analysis application. According to the factor analysis results, it was determined that the scale consists of 32 items in total. Additionally, it was determined that these items were organized in a 5-factor structure and explained 82% of the total variance. This shows that the scale measures the perception of radiation safety adequacy in a versatile way. Confirmatory factor analysis results show that the goodness of fit index values of the scale are at acceptable levels. Within the scope of reliability analysis, item-total score correlation values were found to be between 0.356 and 0.925. The Cronbach Alpha coefficient determined for the scale is 0.97. As a result of the Spearman correlation analysis conducted according to the test-retest method and the Paired Sample t test, internal consistency was calculated between the tests, showing that the internal consistency of the scale is high and the scale is a reliable measurement tool. As a result, the developed ionizing radiation safety competence perception scale stands out as an effective tool in determining the radiation-related knowledge levels of healthcare professionals using dosimeters, identifying training needs and evaluating compliance with safety standards. This scale contributes to the professional development of healthcare professionals working with radiation and provides the basis for strategic planning to maintain safe working environments.