Ceza Muhakemesi Kanunu'nda uzlaştırma ve uzlaştırmacıların pratikte yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri

Yükleniyor...
Küçük Resim

Tarih

2022

Dergi Başlığı

Dergi ISSN

Cilt Başlığı

Yayıncı

İstanbul Gedik Üniversitesi

Erişim Hakkı

info:eu-repo/semantics/openAccess

Özet

Klasik cezalandırıcı adalet sitemine bir alternatif olarak uygulamaya konulan onarıcı adalet sisteminin dünyada ki geçmişi 1970'li yıllara kadar uzanmaktadır. Onarıcı adalet sisteminin en önemli modeli olan uzlaştırma, ülkemizde ilk olarak 2006 tarihli 5560 sayılı Kanun'un yürürlüğe girmesiyle birlikte CMK'da yapılan değişiklikler sayesinde adalet sistemimize dâhil olmuştur. 2006 tarihinden itibaren ülkemizde uygulanmakta olan uzlaştırma için öngörülen en önemli değişiklikler ise 2016 tarihli 6763 sayılı Kanun'un yürürlüğe girmesiyle gerçekleştirilmiştir. TBMM adalet komisyonunda gerek iktidar gerekse de muhalefet partileri uzlaştırma kurumunun uygulanmasına yönelik yetersizlikleri tartışmakla birlikte, uzlaştırma kurumunun geleceğine yönelik önemli adımlar atmışlardır. Öyle ki, ülkemizde 10 yıllık süre zarfında uygulanan uzlaştırma kurumunun eksiklikleri tespit edilmiş olup, bu eksikliklerin giderilmesi için 6763 sayılı Kanun'da değişiklikler yapılması öngörülmüştür. Mağduru merkezinde bulunduran uzlaştırma kurumu, suç ile bozulan toplumsal düzenin yeniden ihdas edilmesini amaç edinen bir kurum olarak 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 253, 254 ve 255. maddelerinde düzenlenmiştir. Uzlaştırma her ne kadar mağduru merkezinde bulundursa da işlediği suç fiili nedeniyle ortaya çıkan ihtilafların giderilmesi sürecinde bir şans elde eden faili de önemsemektedir. Uzlaştırma kurumu, zarara uğrayan mağdurun ihtiyaçlarının kısa sürede karşılanarak tatmin olmasını sağlaması yönünden mağdura; failin hatasını anlayıp bundan pişmanlık duyması neticesinde neden olduğu ihtilafın giderilmesi sürecinde faile tanıdığı bir şans yönünden faile de yarar sağlamaktadır. Bununla birlikte, bağımsız ve tarafsız bir uzlaştırmacı aracılığıyla mağdur ve fail arasındaki ihtilafların çözümlenmesi ile yargının iş yükünü azaltması yönünden yargıya yarar sağlamaktadır; kavga eden bireyler yerine barışan bireylerin varlığı sayesinde topluma yarar sağlamaktadır. Geleneksel ceza adalet sistemine bir alternatif olarak sunulmuş olan uzlaştırma, tezimizde dört bölümde incelenmektedir. Birinci bölümde, onarıcı adalet sisteminin dünyada ki tarihsel gelişimi incelenmiş olup, farklı onarıcı adalet modelleri ele alınmıştır. Yine birinci bölümde, Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yer alan uzlaştırma; kavram, amaç ve hukuki nitelik yönlerinden değerlendirilmiştir. Bununla birlikte uzlaştırma kurumunun faydaları toplum, mağdur, fail ve adalet sistemi yönlerinden incelenmiştir. İkinci bölümde, uzlaştırmanın taraflar ve suçlar bakımından şartları ele alınmış olup, uzlaştırma kapsamına yer alan ve yer almayan suçlar ayrı ayrı incelenmiştir. Üçüncü bölümde, uzlaştırma sürecinin başından sonuna kadar ki süreçte, tüm aşamalar tek tek irdelenmiş olup, uygulamada ki bazı aksaklıklar tartışılmıştır. Yine üçüncü bölümde, uzlaştırmanın sonuçları anlatılmış olup, uzlaşmanın sağlanması ya da sağlanmaması bakımından hukuki sonuçlar değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde ise uzlaştırma kurumunun başrolünde yer alan ve uzlaştırma kurumunun başarısında en büyük paya sahip olan uzlaştırmacıların pratikte yaşadığı sorunlar ele alınmış olup, bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri sunulmuştur.
The history of the restorative justice system, which was put into practice as an alternative to the classical punitive justice system, dates back to the 1970s. Conciliation, which is the most important model of the restorative justice system, has been included in our justice system for the first time in our country thanks to the amendments made in the CMK with the enactment of Law No. 5560 dated 2006. The most important changes envisaged for conciliation, which has been implemented in our country since 2006, were made with the entry into force of Law No. 6763 of 2016. Although both the ruling and opposition parties discussed the inadequacies in the implementation of the mediation institution in the parliamentary justice commission, they took important steps towards the future of the mediation institution. In fact, the shortcomings of the mediation institution implemented in our country for a period of 10 years have been determined, and it has been envisaged to make amendments to the Law No. 6763 in order to eliminate these deficiencies. The mediation institution, which keeps the victim in its center, is regulated in Articles 253, 254 and 255 of the Criminal Procedure Law No. 5271 as an institution that aims to re-establish the social order that has been disrupted by crime. Although mediation keeps the victim at its center, it also cares about the perpetrator, who gets a chance in the process of resolving the conflicts that arise due to the criminal act has committed. The mediation institution, in order to ensure that the needs of the injured victim are met in a short time, to the victim; As a result of the perpetrator's understanding of his mistake and regretting it, it also benefits the perpetrator in terms of a chance that he gives to the perpetrator in the process of resolving the conflict he caused. However, to the judiciary in terms of reducing the workload of the judiciary by resolving the disputes between the victim and the perpetrator through an independent and impartial mediator; Thanks to the existence of individuals who make peace instead of individuals who fight, it provides benefits to the society. Conciliation, which has been presented as an alternative to the traditional criminal justice system, is examined in four chapters in our thesis. In the first chapter, the historical development of the restorative justice system in the world has been examined and different restorative justice models have been discussed. Again in the first part, mediation in the Criminal Procedure Code; The concept has been evaluated in terms of purpose and legal quality. In addition, the benefits of the mediation institution have been examined in terms of the society, the victim, the perpetrator and the justice system. In the second part, the conditions of mediation in terms of parties and crimes are discussed, and crimes that are included in the scope of mediation and crimes that are not included in mediation are examined separately. In the third chapter, all the stages from the beginning to the end of the reconciliation process were examined one by one, and some problems in practice were discussed. Again, in the third chapter, the results of the mediation are explained and the legal consequences are evaluated in terms of whether or not the reconciliation is achieved. In the fourth chapter, the problems experienced by the mediators, who play the leading role of the mediation agency and have the biggest share in the success of the mediation agency, are discussed and solutions for these problems are presented.

Açıklama

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Hukuk Ana Bilim Dalı, Kamu Hukuku Bilim Dalı

Anahtar Kelimeler

Uzlaştırma, Onarıcı Adalet, Uzlaştırmacı, Ceza Muhakemesi Kanunu, Müzakere, Conciliation, Restorative Justice, Conciliator, Criminal Procedure Code, Negotiation

Kaynak

WoS Q Değeri

Scopus Q Değeri

Cilt

Sayı

Künye