Alışveriş merkezlerinin konut işlevli dönüşüm potansiyelinin irdelenmesi

Küçük Resim Yok

Tarih

2024

Dergi Başlığı

Dergi ISSN

Cilt Başlığı

Yayıncı

İstanbul Gedik Üniversitesi

Erişim Hakkı

info:eu-repo/semantics/openAccess

Özet

Bu çalışma kapalı durumda olan veya çoğunlukla köhneleşme sürecine girmiş boş mekânlardan oluşan alışveriş merkezlerinin kamu yararına ve kentin kimlik değerlerinin korunabilmesi için kullanım dönüşümüne uğraması gerektiği, kullanım dönüşümü stratejilerinin konut ihtiyacı sorununa bir çözüm üretilebilmesi bağlamında değerlendirilebileceği ve böylelikle kentsel çevrenin sürdürülebilir olmasında rol oynayabileceği düşüncesini temel almaktadır. Özellikle son yıllarda çeşitli ülkelerde konut arzının karşılanamama sorununa bağlı olarak ortaya çıkan konut ihtiyacının tartışılan bir konu haline geldiği görülmektedir. Araştırma sırasında bu konuda bir çözüm üretilebilmesi için kapalı durumda veya köhneleşme sürecine girmiş birçok alışveriş merkezinin konut işlevli dönüştürüldüğü ve bu yeniden işlevlendirme uygulamalarında en yaygın olarak uyarlanabilir yeniden kullanım ve yeniden canlandırma yöntemlerinin tercih edildiği tespit edilmiştir. Kullanım dönüşümüne ihtiyaç duyan alışveriş merkezlerinin konut olarak yeniden işlevlendirilmesine yönelik uygulanan müdahale yaklaşımlarını ve bu dönüşümün yapının niteliklerine ve plan şemasına olan etkilerini ortaya çıkarmak çalışmanın amaçlarındandır. Çalışmada kentsel dönüşüm, kentsel sürdürülebilirlik ve kullanım dönüşüm kavramları irdelenmiş ve kullanım dönüşümü kapsamında yapı ölçeğine ve/veya alanına yapılabilecek müdahale yöntemleri kavramsal araştırma yöntemi ile araştırılarak mimariye olan yansımaları açıklanmıştır. Çalışmada alışveriş merkezlerinin konut işlevli dönüşümünü anlamak önemli görülmektedir. Bu doğrultuda çalışmada alışveriş, alışveriş eylemi, uyarlanabilir yeniden kullanım ve yeniden canlandırma kavramları irdelenmiş, alışveriş merkezi yapı tipolojisinin ortaya çıkmasında etkili olan alışveriş mekânlarının tarihsel gelişimi, yapı tipolojisinin Dünya'daki ve Türkiye'deki gelişimi, bu yapıların plan şeması, sınıflandırması kullanım ömrünü kaybetmesinin nedenleri, kullanım dönüşümünün önemi, amacı ve stratejileri açıklanmıştır. Çalışmada Türkiye'de faaliyette olan alışveriş merkezi stoğu irdelenmiş ve bu yapı tiplerinin konut işlevli dönüşüm potansiyeli İstanbul'da tespit edilen faaliyette olan alışveriş merkezlerinin plan şemaları üzerinden irdelenmiştir. Çalışmada tespit edilen uyarlanabilir yeniden kullanım ve yeniden canlandırma kapsamında konut işlevli dönüşen veya dönüşümü planlanan farklı dönüşüm alanlarına ve müdahale yaklaşımlarına sahip beş alışveriş merkezi mekânsal analiz yöntemi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda uyarlanabilir yeniden kullanım kapsamında iç mekânda müdahale, kütleye düşeyde müdahale, çatıya yapılan müdahale ve cepheye yapılan müdahale olmak üzere dört farklı müdahale yaklaşımı tespit edilmiştir. Yeniden canlandırma kapsamında ise kütleye ve alana yatayda müdahale, alana yatayda müdahale, erişilebilirliği artırmaya yönelik müdahale olmak üzere üç farklı müdahale yaklaşımı ortaya koyulmuştur. Alışveriş merkezi alan bütünlüğü içinde iç mekân birimleri, büyük mağazanın arazisi, çatı yüzeyi, otopark alanı ve büyük mağaza binalarının dönüşüme uğradığı tespit edilmiştir. İncelenen örneklerde konut işlevli dönüşüm sonrası yapı tipolojisinin, yapının fiziksel yapılanmasının, sınıflandırmasının ve/veya plan şemasının değiştiği tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında alışveriş merkezlerinin konut işlevli dönüşüm projelerinde uygun fiyatlı konut, çok aileli konut, yaşlı ve engelli bireylere uygun konut ve geçici konut üretimi stratejileri oluşturulduğu, bu projelerin öğrencilerin, kalabalık ailelerin, engelli, yaşlı, bekâr ve dar gelirli bireylerin kiralık ve satılık konutlara erişiminde rol oynadığı ve bu dönüşümün kentsel sürdürülebilirliğe faydalarından bahsedilmiştir. Ayrıca devletin kiralık sosyal konut politikası kapsamında önümüzdeki dönemlerde hayata geçirilmesi planlanan uygulamalarında atıl durumunda olan alışveriş merkezlerinin değerlendirilmesinin önemine değinilmiştir.
This study is based on the idea that shopping centers, which are closed or are mostly empty spaces that have entered the process of obsolescence, should undergo a transformation of use for the public good and to preserve the identity values of the city, and that transformation of use strategies can be evaluated in the context of producing a solution to the housing need problem and thus play a role in the sustainability of the urban environment. Especially in recent years, it is seen that the need for housing, which has emerged in various countries due to the problem of unmet housing supply, has become a debated issue. During the research, it was determined that in order to find a solution to this issue, many shopping centers that are closed or in the process of deterioration have been converted into housing, and adaptive reuse and revitalization methods are most commonly preferred in these re-functioning practices. One of the aims of the study is to reveal the intervention approaches applied for the re-functioning of shopping centers in need of transformation of use as housing and the effects of this transformation on the qualities and plan scheme of the building. In the study, the concepts of urban transformation, urban sustainability and transformation of use are examined and the methods of intervention that can be made to the building scale and/or area within the scope of transformation of use are investigated by conceptual research method and their reflections on architecture are explained. In the study, it is considered important to understand the transformation of shopping centers with residential functions. In this direction, the concepts of shopping, shopping action, adaptive reuse and revitalization are examined, the historical development of shopping spaces that are effective in the emergence of the shopping center building typology, the development of the building typology in the world and in Turkey, the plan scheme, classification of these buildings, the reasons for the loss of service life, the importance, purpose and strategies of the transformation of use are explained. In the study, the stock of shopping malls in operation in Türkiye is examined and the potential for the transformation of these building types into residential functions is examined through the plan schemes of the shopping malls in operation in İstanbul. Within the scope of adaptive reuse and revitalization identified in the study, five shopping centers with different transformation areas and intervention approaches that have been transformed or planned to be transformed into residential functions were examined by spatial analysis method. As a result of the analysis, four different intervention approaches were identified within the scope of adaptive reuse: intervention in the interior space, vertical intervention to the mass, intervention to the roof and intervention to the facade. Within the scope of revitalization, three different intervention approaches were identified: horizontal intervention in the mass and area, horizontal intervention in the area, and intervention to increase accessibility. Within the shopping center area integrity, it was determined that the interior units, the land of the department store, the roof surface, the parking area and the department store buildings were transformed. In the analyzed examples, it was determined that the building typology, physical structuring, classification and/or plan scheme of the building changed after the transformation with residential function. Within the scope of the study, it has been mentioned that in the transformation projects of shopping malls with residential functions, strategies for affordable housing, multi-family housing, housing suitable for elderly and disabled individuals and temporary housing production have been created, that these projects play a role in the access of students, crowded families, disabled, elderly, single and low-income individuals to rental and for-sale housing and the benefits of this transformation to urban sustainability. In addition, the importance of utilizing idle shopping malls in the upcoming implementations of the state's social housing for rent policy was mentioned.

Açıklama

11.12.2024 tarihine kadar kullanımı yazar tarafından kısıtlanmıştır.
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Mimarlık Bilim Dalı

Anahtar Kelimeler

Mimarlık, Architecture

Kaynak

WoS Q Değeri

Scopus Q Değeri

Cilt

Sayı

Künye