Brexit Sonrası Alternatif Ticaret Senaryoları ve Olası İktisadi Etkileri
| dc.contributor.author | Aktaş, Gökhan | |
| dc.contributor.author | Kaplan, Zeynep | |
| dc.date.accessioned | 2024-06-13T20:14:04Z | |
| dc.date.available | 2024-06-13T20:14:04Z | |
| dc.date.issued | 2020 | |
| dc.department | İstanbul Gedik Üniversitesi | |
| dc.description.abstract | 2016 yılında BK’nın AB’den ayrılmasına yönelik gerçekleştirilen referandumsonucu, hem AB hem de BK tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.BK, Brexit olarak adlandırılan süreç sonucunda AB’den ayrılmaya kararveren ilk ülke olma konumundadır. Brexit süreci, AB'nin tarihinde bugünekadar karşı karşıya kaldığı en sorunlu ve karmaşık süreçlerden biriolmuştur. Bununla birlikte, Brexit, BK-AB ticari ilişkileri ile ilgilibelirsizlikleri de beraberinde getirmiştir. Çalışmada, Brexit sonrasındataraflar arasında uygulanması tartışılan alternatif dış ticaret modelleri, güçlüve zayıf yönleri dikkate alınarak incelenmiş ve söz konusu ticaretmodellerinin BK ekonomisi üzerindeki olası ekonomik etkileri tartışılmıştır.Genel olarak, Brexit’in BK ekonomisi ve dış ticareti üzerinde olumsuzetkileri olacağı ifade edilmektedir. Bu çerçevede, Brexit’in iktisadi etkileri,BK’nın AB’den ayrılması sonrasında hangi alternatif ticaret modelinibenimseyeceğine bağlı olacaktır.ÖzetBK’nın AB ile ilişkileri her zaman tartışmalı bir konu olmuş ve AB’denayrılma fikrinin zaman zaman ülke gündemine geldiği görülmüştür. BK,Avrupa şüpheciliği ile ulusalcılık düşüncesinin ağır basması ve İngilizMilletler Topluluğu ülkeleriyle ticari ilişkilerinin yoğunluğu gibigerekçelerle AB’nin altı kurucu ülkesi arasında yer almamıştır. BK, Avrupakıtasında oluşturulan iktisadi bütünleşmenin dışında kalmak istememesinedeniyle, 1961 yılında tercihini AB’ye katılma yönünde değiştirmiştir.Ancak, üyelik talebi BK’nın üyeliğine sıcak bakmayan Fransa tarafından1963 ve 1967 yıllarında iki kez veto edilmiştir. AB’ye 1973 yılında üye olanBK’da AB üyeliğinin sorgulandığı ilk referandum, AB üyeliğinden sadece üçyıldan az süre içinde, 1975 yılında gerçekleşmiştir. Söz konusu referandum,BK vatandaşlarının üçte ikisinin AB üyeliğini desteklemesi ilesonuçlanmıştır. BK’yı ikinci kez AB’den ayrılma konusunda referandumagötüren süreç ise 2015 yılında başlamıştır. 23 Haziran 2016 tarihindegerçekleştirdiği referandumda seçmenlerin %51.9'unun AB’den çıkılmasıyönünde oy kullanmasıyla ülke AB üyeliğini sonlandırma kararı almıştır.AB üyeliği ve AB ile yapılan serbest ticaretin BK ekonomisinin refahıüzerinde olumlu etkileri olduğu konusunda yaygın bir görüş olsa da, BK’nınAB bütünleşmesinin bir parçası olmak istememesinin çeşitli nedenleribulunmaktadır. Bu nedenlerin başında, bağımsız bir dış ticaret politikasıizleyerek üçüncü ülkelerle daha fazla ticaret anlaşması yapılması, ABbütçesine yapılan katkıların kesilmesi, yetkilerin üye ülkeler tarafından AB uluslarüstü kurumlarına devredilmesinin sonlandırılması, karar almasüreçlerinde ulusal parlamentonun yetkilerinin arttırılması ve daha etkilisınır kontrolleri ile göçün engellenmesi yer almıştır.AB'nin genişleme tarihinde bugüne kadar karşı karşıya kaldığı en sorunluve karmaşık dönem Brexit süreci olmuştur. Brexit sonrası BK ile AB arasındagerçekleştirilmesi olası alternatif ticaret modelleri de bu süreçte en çoktartışılan konuların başında gelmiştir. BK’nın Brexit’ten sonra hem AB hemde diğer ülkelerle ticari ilişkilerine yön vermesi söz konusu olanmodellerden Avrupa Ekonomik Alanı modeli (Norveç modeli), İkiliAnlaşmalar modeli (İsviçre modeli), Serbest Ticaret Anlaşması modeli(Kanada modeli), Gümrük Birliği modeli (Türkiye modeli) ve DTÖ üyeliğimodeli (Üçüncü ülke modeli) en çok tartışılan alternatif modeller olmuştur.Söz konusu modellerin öne çıkan önemli bir özelliği, bu modellerin her birifarklı düzeylerde ticaret ilişkilerini ele alsa da AB’nin üçüncü ülkeler ileyaptığı mevcut anlaşmalara dayalı olmasıdır. BK’yı Brexit’e götüren süreçteöne çıkan iktisadi nedenlerden biri de bağımsız bir dış ticaret politikasıizleme isteği olmuştur. Bu kapsamda, hem BK, hem AB, hem de küreseldüzeyde ticari ilişkileri önemli ölçüde etkilemesi beklenen Brexit süreci,alternatif ticaret modelleri dikkate alınarak tartışılmalıdır. Bununla birlikte,Brexit’in önemli nedenlerinden biri olan bağımsız dış ticaret politikasıyürütülmesinin mümkün olduğu serbest ticaret anlaşması modelinin deayrıca değerlendirilmesi gerekir.Brexit sonrası gündeme getirilen söz konusu alternatif ticaret modellerineyönelik tartışmalar “yumuşak Brexit” ve “sert Brexit” olarak dasınıflandırılan ticaret senaryoları çerçevesinde ele alınmaktadır. “YumuşakBrexit”, mal, hizmet, sermaye ve kişilerin Avrupa Tek Pazarı içerisindeserbest dolaşımının mümkün olduğu Avrupa Ekonomik Alanı modeli, “sertBrexit” ise ticari ilişkilerin DTÖ kurallarına göre gerçekleştirildiği üçüncüülke modeli olarak ifade edilmektedir. İsviçre modelinde, taraflar arasındakiilişkiler 100’den fazla sayıda ikili anlaşma çerçevesinde yürütülmekte ancakgünümüzde gelinen noktada tarafların arasındaki ilişkilerin karmaşık bir halalması sebebiyle söz konusu model gündeme fazla getirilmemiştir. Diğer birseçenek olan Gümrük Birliği modeli ise, BK’nın üçüncü ülkelere karşıAB’nin ortak ticaret politikası, ortak gümrük tarifesi ve ortak menşekurallarını uygulama zorunluluğunu getirmesi nedeniyle BK tarafındantercih edilmemektedir. Brexit, AB ile bir anlaşma olmaksızın sonuçlanırsa,BK hem Avrupa Tek Pazarı’ndan ve hem de AB’nin üçüncü ülkelerleimzaladığı serbest ticaret anlaşmalarından çekilmiş olacaktır. BK’nın DTÖkurallarının geçerli olduğu modeli benimsemesi, yani anlaşmasız olarakAB'den ayrılması durumunun ise, hem BK hem de AB ekonomisineolumsuz etkileri olacağı ifade edilmektedir. Brexit sürecinde en çok tartışılanmodellerin başında AB-Kanada Kapsamlı Ekonomik ve Ticaret Anlaşmasıolarak ifade edilen Kanada modeli gelmiştir. 2107 yılında imzalanan ABKanada Kapsamlı Ekonomik ve Ticaret Anlaşması, AB’nin bugüne kadar imzaladığı en kapsamlı yeni nesil serbest ticaret anlaşması olarak ifadeedilmektedir. Söz konusu anlaşma ile, taraflar arasındaki gümrüktarifelerinin çok büyük bir bölümünün kaldırılması öngörülmektedir. Diğertaraftan, BK’nın AB ile yapılacağı olası ticaret anlaşmasının ülkeye AvrupaTek Pazarı’na girişine imkan verip vermeyeceği önemli bir faktör olarak öneçıkmaktadır. Kanada modelinde, BK | |
| dc.identifier.endpage | 248 | |
| dc.identifier.issn | 2147-1185 | |
| dc.identifier.issue | 1 | |
| dc.identifier.startpage | 217 | |
| dc.identifier.trdizinid | 333846 | |
| dc.identifier.uri | https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/333846 | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11501/890 | |
| dc.identifier.volume | 9 | |
| dc.indekslendigikaynak | TR-Dizin | |
| dc.language.iso | tr | |
| dc.relation.ispartof | İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi | |
| dc.relation.publicationcategory | Makale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | |
| dc.title | Brexit Sonrası Alternatif Ticaret Senaryoları ve Olası İktisadi Etkileri | |
| dc.type | Article |
